मदन वास्तोला,
काठमाडौं– आयुुर्वेदका अत्यन्त महत्वपुर्ण औषधीका रुपमा प्रयोगहुने, जडि औषधी हर्रो हो, यो १५० मिटरको तराईको फाटबाट २००० मिटर सम्मको उचाईसम्म पाइने वृक्ष हर्रो हो । यसको फल, अण्डाकार काचोमा हरियो र पाकेपछि फुसो पहेलो रंगको हुन्छ । यसको औषधिको लागि प्रयोग हुने अंग फल नै हो । यसको काचोफललाई कलिलैमा टिपेर गौमुत्रमा पकाएर सुकाएर राखेको दानालाई जंगिए हर्रो र पुष्ट दानालाई सुकाएर औषधिको रुपमा प्रयोग गर्ने ठूलो फललाई हर्रो भनिन्छ ।
यसको प्रयोग स्वासप्रस्वास, कास, प्रमेह, अर्ष, उदररोग, सो रोग, जन्दिस, अस्मरि, मुत्रकुच्छ, मुत्राघात, नेत्ररोग, कब्जियत, गिजाको रोग, उच्च रक्तचाप, आउँ, झाडापखाला पेट दुखेमा प्रयोग गरिन्छ । यो प्रसिद्ध आर्योबेद औषधी त्रिफलाको एक आवयव हो । यसलाई गाउँ घरमा गाई बस्तुलाई डाले घाँसको रुपमा पनि खुवाउँन प्रयोग गरिन्छ । हरितकी (हर्रो) को व्याख्या आयुर्वेदमा आमा नहुने बच्चाको लागि आमा समान हो ।
